Ruimtelijke toekomstscenario's voor Vlaanderen

Overheden worden verwacht om de toekomst actief te sturen richting een meer duurzame samenleving, en niet de huidige ontwikkelingen passief te ondergaan. Om zich te wapenen voor de toekomst, moet het ruimtelijk beleid op lange termijn denken. Om de impact van alternatieve strategieën en maatregelen in te schatten, zijn toekomstmodellen handige beslissingsondersteunende beleidstools. Ruimtelijke toekomstscenario’s geven inzicht in verschillende mogelijke ontwikkelingen en dus in de potentiële impact van een set aan (ruimtelijke) maatregelen.

In Vlaanderen maken beleidsmakers sinds een aantal jaren actief gebruik van het RuimteModel Vlaanderen om hun visie te toetsen en de voeden met ruimtelijke toekomstscenario’s. In het kader van de Milieuverkenning 2030 (VMM) en de Natuurverkenning 2030 (INBO) werd in 2009 het RuimteModel Vlaanderen ingezet om mogelijke ontwikkelingen van het landgebruik voor de periode 2005-2030 te verkennen. In 2011 werden door het toenmalige Steunpunt Ruimte en Wonen (waar VITO deel van uitmaakte) vier ‘wereldbeelden’ voor 2050 kwalitatief opgebouwd met stakeholders en kwantitatief doorgerekend met het RuimteModel Vlaanderen.

Het resultaat zijn kwantitatieve vertalingen van denkbare toekomsten waaruit verschillende lessen getrokken kunnen worden aan de hand van ruimtelijke indicatoren die bijvoorbeeld becijferen hoeveel nieuwe bebouwing in overstromingsgebied verwacht wordt, hoe snel de verstedelijkingsgraad stijgt, hoeveel open ruimte verloren gaat, … Wanneer er significante verschillen optreden in de resultaten van alternatieve scenario’s, kunnen deze de basis vormen van een beleid dat de transitie naar een duurzaam ruimtegebruik ondersteunt.